منهول، ایده‌ای کهن برای سیستم‌های آبیاری و فاضلاب که امکان دسترسی می‌دهد. هر سیستمی نیاز به ایستگاه‌هایی دارد تا پایش مداوم انجام شود و در صورت بروز مشکل امکان دسترسی داشته باشد. منهول ایده‌ایست که آغاز آن به ۲۴۰۰ سال پیش از میلاد مسیح باز می‌گردد. در شهر بابل می‌توان سیستم‌های فاضلابی دید که چیزی شبیه سیستم منهول امروزی در آن به کار رفته است. این روزها انواع منهول برای مصارف و اهداف گوناگون ساخته می‌شود و بر اساس جنس به سه دسته منهول آجری، بتنی و منهول پلی اتیلن تقسیم می‌شود. بدون شک پلی اتیلن از بسیاری جهات برتری دارد. انواع منهول پلی اتیلن برای مصارف گوناگون ساخته می‌شود که می‌توان گفت سهم عهده‌ای از منهول های کار گذاشته شده در جهان را به خود اختصاص داده است.
منهول آجری و بتنی
بدوی ترین مدل از انواع منهول ، مدل آجری است. این روزها به دلیل اینکه قیمت تمام شده بسیار ارزان است شاهد استفاده از چنین منهول‌هایی هستیم اما معایب بسیاری دارد. ممکن است از دیواره ها نشت اتفاق بیفتد. ممکن است این نشت از اتصالات لوله به مسیر عبور و مرور ایجاد شود. منهول آجری زیری بالایی دارد و در برابر مواد خورنده مقاوم نیست. در برابر زلزله مقاوم نیست. حداکثر تا ارتفاع ۳ متر استفاده می‌شود. در مورد منهول بتنی که جایگزین مدل آجری شد، شرایط بسیار بهتر است. منهول بتنی در ایران بسیار پر طرفدار است و تا ۷۰ درصد منهول‌ها را از جنس بتن می‌سازند اما نمی‌توان از معایب آن چشم‌پوشی کرد. در اتصالات مشکل آب‌بندی دارد و زیری نیز در محل اجرای کف بالاست. در برابر مواد خورنده مانند آجر، مقاومت ندارد همچنین در صورتی که طراحی درست انجام نشود در برابر زلزله نیز مقاوم نیست. اجرای آن زمان‌بر و طولانیست و مدل پیش ساخته آن بسیار سنگین است.
انواع منهول پلی اتیلن
دلایل زیادی برای انتخاب منهول پلی اتیلن وجود دارد. بر خلاف ایران که عمده سهم بازار منهول بتنی است، کشورهای اروپایی تا ۸۰ درصد منهول‌هایشان را از پلی اتیلن می‌ساند. به تازگی در ایران نیز متوجه مزایای استفاده از منهول پلی اتیلن شده‌اند و استفاده از آن رو به گسترش است. چرا استفاده از منهول پلی اتیلنی را توصیه می‌کنیم؟
مزیت ها
منهول پلی اتیلن دوام بالایی دارد. تا ۵۰ سال می‌توان روی عملکرد صد در صدی آن حساب کرد. معمولا از لولههای دو جداره برای ساخت آن استفاده می‌شود که پایداری را تضمین می‌کند. منهول پلی اتیلن برخلاف مدل آجری و بتنی، زیری پایینی دارد. این معنای اصطکاک کمتر است. به این ترتیب هر آنچه که در این منهول گیر کند به دلیل اصطکاک کم با آب شسته می‌شود. میزان سایش آن با جریان آب نیز کمتر می‌شود به همین دلیل است که زاویه شیب بالایی وجود دارد عملکرد آن از نظر سایش قابل مقایسه با سایر انواع منهول نیست. منهول پلی اتیلن وزن کمی دارد، نصب آن سریع و آسان است. به دلیل انعطاف بالایی که از خود نشان می‌دهد در برابر ضربه مقاوم است. با توجه به ساختار شیمیایی خنثی، در برابر خوردگی مواد شیمیایی مقاومت بالایی دارد. همه این دلایل باعث برتری منهول پلی اتیلن نسبت به سایر انواع منهول شود.
منهول مستقیم فاضلابی
این مدل از منهول در محل تلاقی اتصالات کار گذاشته می‌شود. جایی که اتصالات خانگی به هم می‌رسند یا از این منهول می‌توان انشعاباتی گرفت. برای اتصالات با ورودی و خروجی ۷۰ سانت یک منهول به اندازه یک متر در نظر گرفته می‌شود که مسیر آدم رو است. اگر اندازه لوله ورودی و خروجی از ۸۰ سانت بیشتر باشد از مدل جانبی استفاده می‌شود. اگر مجبور باشید برای چنین اتصالی از انواع منهول مستقیم استفاده کنید باید لوله سایر ۱۲۰ برای ورودی انتخاب شود تا آب بندی به بهترین شکل اجرا شود.
منهول فاضلابی جانبی
منهول جانبی را برای قطر های ۸۰ سانت به بالا استفاده می‌کنند. در شبکه فاضلاب بسیار کاربردی است و کاملا اقتصادی. برای این موارد، قطرهای بالاتر به منظور دسترسی به شفت منهول و به صورت مماس با محور مرکزی لوله ساخته و نصب می‌شود.
منهول فاضلابی ریزشی
برای دراپ‌هایی با ارتفاع بیش از ۶۰ سانت از منهول‌های ریزشی استفاده می‌کنند. بیشترین ارتفاع مجاز برای استفاده از این منهول‌ها ۳ متر است. در ارتفاعات بالاتر باید طراحی خاصی برای انواع منهول ریزشی در نظر گرفت تا کارکرد مناسبی داشته باشد.
مشخصات مکانیکی منهول پلی اتیلن
استاندارد طراحی و ساخت از ATV A 127 تبعیت می‌کند. مشخصات پروژه است که از نظر وزن خاک و در واقع ارتفاع خاک و میزان چگالی آن که وزن را تعیین می‌کند و همچنین محاسبه دقیق میزان آب‌های زیرزمینی در کنار بار ترافیکی وارده به صورت مستقیم و غیر مستقیم به منهول محاسبات انجام می‌شود. باید تمامی نیروهای وارده به پروفیل پلی اتیلن لحاظ شود. به این ترتیب می‌توان ضخامت را و همچنین میزان سطح مقطع شفت باربر را تعیین کند و مشخص کرد که از کدام انواع منهول بهتر است استفاده شود.
طراحی و نصب آدم رو
استاندارد ساخت و اجرا را پیش‌تر اشاره کردیم که این استاندارد برای شرایطی است که شن متراکم تا ۳۰ سانت اطراف منهول قرار گرفته باشد. کف منهول نیز می‌توان بستر متراکم و در مواردی پیش آمده که بتن ریزی کف انجام می‌شود. لزومی ندارد که شرایط ویژه‌ای را برای کف منهول در نظر بگیرید. برای آنکه بتوانید انواع منهول را به زمین متصل کنید لازم است که از رینگ‌های بتنی به صورت پیش ساخت روی شفت استفاده کنید. این کار هم بسیار ارزان است و هم اجرای آن سریع خواهد بود. از آنجایی که بر اساس محاسبات سطح آب زیرزمینی و سطح فاضلاب در نهایت بالای سطح لوله می‌ایستند می‌توان برای بالای آن از بتن استفاده کرد و در دریچه منهول بالایی نیز می‌توان از چدن استفاده کرد. مواردی وجود دارد که سطح آب زیرزمینی تا بالاتر از لوله می‌آید که در این صورت باید شفت پلی اتیلن را تا روی زمین ادامه دهید. برای هر ورودی و خروجی و دراپ و ارتفاع می‌توان انواع منهول را با مشخصات ثابت در نظر گرفت.